khajumprem: Panchthar District

Sunday, September 5, 2010

Panchthar District

-From Wikipedia, the free encyclopedia

Panchthar District
— District —

Country	Nepal
Region	Eastern (Purwanchal)
Zone	Mechi
Area
- Total	1,241 km² (479.2 sq mi)
Population (2001)
- Total	202,056
- Density	162.8/km² (421.7/sq mi)
Time zone	NPT (UTC+5:45)

Panchthar District, a part of Mechi Zone, is one of the seventy-five districts of Nepal, a landlocked country of South Asia. The district, with Panchthar as its district headquarters, covers an area of 1,241 km² and has a population (2001) of 202,056. Panchthar's majority population is that of Kirantis (Limbu, Rais) and other ethnic groups and hill castes.

Village Development Committees (VDCs)

Map of the VDC's in Panchthar District

No comments:

श्रिङ्गारिक गजल -

- आचार्य प्रभा

आकाशको जूनजस्तै टल्किदिन्छु म त

मीठो माँया पाएँ भने पल्किदिन्छु म त ।

चाहिन्न है हिरा मोती अँगालोमा बाँध

होइन भने डडेलो झैं सल्किदिन्छु म त ।

सम्झनामा आइे राख्नु नबिर्सनु मलाई

तिम्रो काख दियौ भने ढल्कि दिन्छु म त ।

भुल्ने कष्ट नगर है मनैभित्र राख

बिर्स्यौ भने आँखाबाट छल्कि दिन्छु म त ।

बिर्सिएर कँहि कतै भाग्न खोज्यौ भने

सपनीमा भएपनी झल्किदिन्छु म त ।

रचना -जुलाइे/ ७ /२०११

"आकाशको जूनजस्तै टल्किदिन्छु म त"

साङ्केतिक कविता -१५ माकुराहरु

१. स्थान परिचयः

big one

small one

दिनमा यी माकुराहरु

ढुङ्गा मुनी बस्दछन्

भए समुन्द्री तटको चिसा बालुवा खोज्छन्

कोही जँगल अर्थात लेकमा रमाउछन्

कोही शहरका अमिला बोटहरुमा बस्छन्

र झर्छन कहिले काँही शहर तिर

यिनीहरुको रङ्ग हेरेर स्थान परिचय मिल्छ ।

२. रङ्ग, हुलीयाः

ऋतु अनुसार

यिनीहरु छेपारका जस्तो काँचुली पनि फेर्छन्

प्रायः राता, खैरा र फुस्रा हुन्छन्

३. उच्चाईः

अन्दाजीमा अन्दाज लगाउनु पर्छ

बेला कु–बेला घट्ने बढ्ने गर्दछन्

४.आकार प्रकारः

मोटो-दुब्लो पातलोमा हुन्छन्

ससक्त आठवटा खुट्टाहरुले

थाहै नपाई हाम्रा मस्तिष्क टेकि दिन्छन्

५. बानी बेहोराः

प्रायः यिनीहरुले उडेर टोक्छन्

उड्दा कहिले आफै पछारिन्छन्

कुकुर जस्तो झम्टन्छन् पछि फेरि विरालो बन्दछन्

बिषालु ¥याल झार्छन्

६.रोगथामः

टाढै बस्ने सकेसम्म

माकुराले टोक्या भए

यस्को इन्फेक्सनको रोगथाम

यही कविता हो /

पारीजात-

क्षीतिजमा उभिएको जीवन

टाकुरा जस्तै हाँसेको छ

यो त हिमाल वारिकाले भन्ने हो।

स्वंयम त्यो क्षीतिज भन्दा

समिप त को नै छ र,बुझ्छ

क्षीतिजले-क्षीतिजलाई जसरी

त्यसैको आड्मा हाँसेको जीवन

यो पनि टाढाकाले भन्ने हो

स्वंयम जीवन भित्र त को नै

पस्न सक्छ र,बुज्छ

जीवनले-जिबनलाई जसरी

भिर थियो र गुराँशको

जीवन महत्वको छ

यो भिर संगै जिउछ।

गुलाब भन्दा सुन्दर

अरु कति छन् कति फूलहरु

तर गुलाबसँग काँडा छ

अनी त यसको जीवन,महत्वको छ।

दिनका बग्ग्रेल्ती जीवनहरु

रातमा सबै मरेतुल्य हुन्छन्।

पलाँस पनि अँधेरीमा सिस्नो लाग्छ

यसको जीवन त प्रकाशमा जिउछ।

केही बिनाको कोहि महत्वहिन छ

र कोहि बिनाको केही पनि त्यस्तै छ।

तैपनी म रातमा फुल्छु-रातमै जिउछु

केही बिनाको कोहि जस्तै,

र कोहि बिनाको केही जस्तै।

गजल ... त्यो रात

चुरा बज्दा झस्काउने, अनौठो त्यो रात थियो ।

हिजो को हो को हो आज, हात माथि हात थियो ।

मेरो मनमा पसी हेरे, थाहा हुन्थ्यो कि त उसलाई,

डरको डेरा संकोचको, एउटा ठुलै खात थियो ।

सिन्दुर लायो कसम खायो, सातै जन्म साथ दिने,

आफ्नो हक जताइहाल्यो, मर्दको न जात थियो ।

सुनसान भयो बातावरण,आँधीहुरी चल्ने हो कि?

यता डर सुनामीको, उता मेरै मात थियो ।

डर त्यागें जसो तसो, सम्हालें यो मनको हुरी,

तन सुम्पे मन सुम्पे, सुम्पे जे जे साथ थियो ।

कविता :- एउटा असहज यात्रा तिम्रो र मेरो

दुर्गम गलछेंडाहरुको सकसपूर्ण चेपबाट

दूरस्पर्शित - सुवाशीत

अफ्ठ्यारो ठाउँमा फूलेकी भिर फूल तिमी

मेरो अनकन्टार गनतब्यहिन यात्राको

कष्टकर पदचापहरुमा टाढैबाट

तिम्रो चाहनाका एक बथान रहरहरु-खुशीहरु

सुकोमल पाइला मिलाउने अभिलाषा जाहेर गर्दैछन्

एक छाती हार्दिकताको मन बोकेर यतै आऊ

अब यो कोप्चेरो बाटो सँगै हिंडौ !

सुदू............र बस्तीबाट

प्रतिद्वन्दी मनहरुको कोलाहलपूर्ण भिडमा

घातप्रतिघात ले जिन्दगीको निर्वाचन हारेर

म देखी छुटेकी - अलमलिएकी तिमी

आथाह - अज्ञात यात्रामा निस्केको

फगत एक्लो पथिकलाई हिंडी सघाउन

लालायित मनोबान्छाको सन्देश पठाउँदैछ्यौ

पवित्र प्रेमाशक्तिको सुसेली हाल्दै

यसर्थ तिम्रो पनि बह, मेरो जस्तै छ

तिमी नै मेरो आस्थाकी प्रतिमूर्ती हुन सक्छ्यौ

मेरो कठिन यात्रा को भरोसा बनेर

विश्वास को धरोहर हात समाऊ

जिन्दगीको घनघस्या सँगै उक्लौं !

तिमी मेरी हौ,... होइनौ,... दुबै सपना जस्ता लाग्छन्

जब, अनिदा रातहरुको झ्यालखानामा

तिम्रो सुमधुर सम्झनाका सिपाहीहरुबाट

निर्घात पिटिन्छु म

एकलासे सन्नाटाका कैदी घरहरु फोरेर

आजादीको दुहाई माग्दै यो मन

तिम्रै आत्मा-आवरण वरिपरी

स्वच्छन्दोन्मुख कावा खोज्छ

सुक्ष्मातिसुक्ष्म मुटुका कर्णहरु

सत्य श्रवणानुभूती महशुस गर्छन्

मेरो अर्धबेहोस अवस्थाका यात्राहरुमा होश जगाउन

तिम्रा चुराहरुमा जाग्ने रोमान्चकारी ध्वनी

र, तिम्रा आवाजहरुमा गुन्जने जादुगारी फोहरा

टुप्लुक्क-टुप्लुक्क आइरहन्छन् आँखै अगाडी

तसर्थ, यही असहज यात्रामा जीवन को सत्य भेट्नेछ्यौ

आऊ, सातु सामल पोको पारेर

हाम्रा बेमेल घुम्तीहरु एकसाथ छिचोलौं !

तिम्रो सामिप्यता कल्पित आँखा ले यतिबेला म देख्दैछु,-

पहराबाट एक हूल गुराँसका थूङ्गाहरु

तिम्रो ओठमा फूलेको लालित्यदेखी जलेर

इर्ष्यालु बिरोधपत्रहरु लेखिरहेछन् धमाधम

काँढै काँढाको शैय्याबाट गुलाबका पत्रहरु

तिम्रो गालाका खोपिल्टाहरुमा डाह डाम्न

असन्तुष्टीका ज्ञापनपत्रहरु पेश गर्न उद्दत छन्

श्रष्टाका जुनाफ मा !

त्यसो र ,

यदी तोड्न सक्छ्यौ भने

पराई अधिनस्थ सिमाबन्धन

च्यात्न सक्छ्यौ भने

जिन्दगीका असम्बद्द सन्धी सम्झौता

समय ले जबर्जस्त लादेका आचारसंहिता उपर

नयाँ प्रेमिल अध्यादेश जारी गर

विषमता पछीको सुगमता त्यहीं हुनेछ

आऊ, नर्थ पोल र साउथ पोल को

एउटै गनतब्य बनाऔं

विपरित ध्रुब बाटै भए पनि

पिरती को सगरमाथा सँगै चढौं

मनले,..मुटुले,..मायाँले.......

जिन्दगीको असहज यात्रा सहज बनाऔं !!!

म कलम हुँ...कविता

जोत मलाई ओसिलो

भावनाको सिमसार हरुमा

लगाई देउ बिजहरु

सुख्खा ती मैदान हरु मा

उम्री दिन्छु निस्पक्षले

बर-पिपल झै साझा चौतारी मा ।

नजोत मलाई बेकार

ओसिलो ति मैदान हरुमा

नलगाउ भावनाको बिजहरु

ओसिला ती मैदान हरुमा

मर्ने छन तिम्रा बिजहरु

अनि,

रोउला-हाँसौला पागल सरि

मर्दा ती बिजहरु

नफल्दा ती बिजहरु

नसर्दा ती बिजहरु ।

मलाई तिम्रो ओसिलो

भावनाको सिमसार चाहियो

मैले जोत्ने ठाँउ भने

सुक्खा खाली मैदान चाहियो

किनकी म बिरुवा हुँ ।

तर,

उ बिरुवा होईन

मात्र एक मौसम लाई

म तिम्रो भावनाको बिज हुँ

बाह्रै मास फल्न चाहन्छु

फुल्न चाहन्छु

म तिम्रो सन्देश हुँ

पुग्न चाहान्छु

म तिम्रो बम हुँ

फुट्न चाहान्छु

उहि संबन्धित काहाँ,

लजावती झार होईन

म ।

ओसिला ती सिमसार बाट

भावनाको बिजहरु

खाली खरेडी त्यो मैदान मा

हिम नदी झै स्वाछ बग्दा

बिच बाटोमा रोकिएँ भने

फाले हुन्छ

थुक्ने ठाँउमा हाले हुन्छ

टोके हुन्छ

पथ्थर मा ठोके हुन्छ

भँचाए हुन्छ

फुटाए हुन्छ

रोए हुन्छ

कराए हुन्छ ।

किनकी मैले गल्ती गरेँ !

तिम्रा भावनाको बिजहरु

छर्न नदिएर

भर्न नदिएर

.......बन्न नदिएर

....... भन्न नदिएर ।

हिम नदी झै बग्दै गर्दा

बिच बाटोमा मोडिएर

बिष को बिज छरे पछी

आत्मा घाती बने भने

नफ्याक्नु मलाई

थुक्ने ठाँउमा

नरट्नु मलाई

फुट्ने ठाँउमा

नपछार्नु मलाई

टुट्ने ठाँउमा

यो तिम्रो गल्ती हो !

किन जोत्यौ बेमौसममा

किन छर्यौ बेमौसममा ।

सक्छौ भने,

तिमी निर्मल भावनाको बिज लगाउ

म भनी दिउला

म बनी दिउला

म सुनाई दिउला

म पुराई दिउला

म मारी दिउला

म सपारी दिउला

म भात्काई दिउला

म बनाई दिउला

म कमाई दिउला

म रमाई दिउला

अरु के के गर्नु पर्‍यो ?

भ्रस्टचार पनि गरी दिउला

मात्र मलाई मौसम मा जोत

सब थोक गरी दिउला,

किनकि

म कलम हुँ !

हराउन चाहन्न, डराउन चाहान्न

तिम्रो निर्मल ती बिजहरु लाई

नलुकि, नझुकि, र नदुखी

उस्को सामु

........बन्न चाहान्छु

........भन्न चाहान्छु !!

(कबिता) "च्यातिएको परिभाषा"

-आचार्य प्रभा

सत्यताको परिभाषा

खै! कसरी ......,

च्यातिएछ कुन्नी ?

हर आत्मा,हर आवाज,

हर माटोका कण कणमा

असत्यको हाबीले राज गरेको छ

आखिर मान्छे तिनै हुन,

धर्ती उही हो.........,

सबैको छानो आकाश

उसरी नै लमतन्न

तन्किदिएको छ

म्रित लाश झैं

तर पनि.......!!!!!

हर सोंचमा असत्यको

दुर्गन्ध बाफिएको छ /

आउँछ हर महिना

बार्‍हको गन्ती छिचोलेर

नयाँ बर्ष बनी

मनहरु उत्साहित बन्छन्

क्षणभरलाई.......,

तर देश उस्तै,हालत उस्तै

बिचार उस्तै,ब्यवहार उस्तै

अनी त......

उही च्यातिएको परिभाषा

ठिंग उभिदिन्छ सबैको सामु

फेरि... उत्साहित बिचारहरुमा

निरीह धमिराले फोस्रो घर

ठड्याउन थाल्छन् ,

ति धमिरारुपी तागतहरु

फेरि उही फोस्रो घरसंगै

ढल्छन्,

गर्ल्यामगुर्लुम.......,

अनी त उही ...

च्यातिएको परिभाषा ओढ्न

बिवश बन्छन् हर नाँगा

मनहरु ।

(कबिता ) "दुर्लभ चस्माहरु "

-आचार्य प्रभा

पढ तिमी

सबका मुहारका

अक्षरहरु,

पाउनेछौ सबै

अनुहारमा

घ्रीणा,इर्ष्या,जलन,

रिसका काला बर्णहरु /

मात्र हुनेछन त्यहाँ

द्वेश्,कलह र

आवेगका सम्भावनाहरु

किन कि पाइरहेछन

ति मुहारहरुले

केवल झुटा ढाडसका

शब्दहरु ।

हो देशको आँगनभरी

सुकाइेका हुन्छन झुटा मान्द्राहरुमा

आश्वासनरुपी बचनहरु

जनतालाई भुर्र उडेर जाने

पंक्षी ठानेर ।

हो,पँक्षी मान्नुको अर्थमा

ठानिरहेछन् जनतालाई

केवल अबोध प्राणी

अनी सोंचिरहेछन

ती पट मुर्खहरु

आफुलाई स्वाभिमानी/

कसैको मुहारका अक्षरहरुले

न त उनिहरुलाई

पढ्न वाध्य बनाएको छ,

भाग्यवश पढेता पनि बुझ्न

असमर्थ गराएको छ

किनकी उनिहरुले

पढ्ने गरेका बार्हखरिहरुमा

ति मुहारमा झल्कने बर्णहरु नै

कहाँ छन र ?

संजोगबस बर्णहरु भएपनी

मनका चस्माहरु

ती बर्णहरु पढ्न असमर्थ छन

यसैले लाग्छ,

यो देशमा ती अक्षरहरु

पढ्ने सामर्थ्यवान आँखाहरुको

खाँचो छ/

ति अबोध मुहारहरुका

बर्णहरु फेला पार्ने पारदर्शी

चस्माहरुको शक्ति दुर्लभ छ

अनी ती अनुहारहरुको नैराश्यता

पढ्ने मनहरुको अभाव छ ...

भ्यालेन्टाइन डे (प्रेम दिवस) कविता

-बुद्ध चेम्जोंग

त्यो गुलाफ फूल, गाढा रंगको मुटु झैँ रातो,

जुन दिन तिमीलाई, त्यो फूल उपहार दिए |

तिमी अचानक लाजले रातो भएका थियौ,

सम्झ त ति पलहरु, सम्झ त ति क्षणहरु |

त्यो नै हाम्रो पहिलो भ्यालेन्टाइन डे थियो,

त्यो गुलाफ फूल नै मेरो पहिलो उपहार थियो |

तिमी मेरो, म तिम्रो हुनेछु भनि प्रण गर्दै,

सर्वांग जीवन गाथा सुम्पिएको मेरा भावनाहरु |

गुलाफ फूलका पत्रहरु मायाको केस्रा ठानी,

प्यारो अंगालोमा बाधिएका न्यानो आवेगहरु |

त्यो तिम्रो कोमल अधर चुम्दा खेरि,

अंग अंगमामा फैलिएका झट्का तरङ्गहरु |

कहिले त्यो सुन्दर मनोरम प्रकृतिहरूबिच त,

कहिले कलकल खोलाको सुमधुर ध्वनि सुन्दै |

देवी देउताका मठ मन्दिरहरुमा प्रार्थना गर्दै,

कहिले नछुट्ने बाचा अनि पिरतीका कुराहरू |

ति राता गुलाफ फूलले, हाम्रो भावना साटिए पछि,

सदाबहार झाँगिएको, हाम्रो यो सफल प्रेम कहानी |

पल पल "आइ लभ यु" शब्द संगै, सिंगारिएको हाम्रो मन,

सदा सर्वदा आई रहनु, मायाका प्रतिक प्रेम दिवसहरु |

धन्यवाद छ, प्रेम दिवस, ह्यापी भ्यालेन्टाइन डे,

संसारका करोडौ युवायुवतीहरुको हृदयको ढुकढुकी |

बी माई भ्यालेन्टाइन, यु आर माई भ्यालेन्टाइन,

जन्मी रहुन् मायाका खानी, सच्चा भ्यालेन्टाइनहरु |

A Red Rose flower for my valentine Girl

गीत

काँडाले नै संसार सुहाउने भए
शायद फूल पनि यति सुन्दर फुल्दैनथ्यो
तिम्रो प्रीति बेगर जिउन सक्ने भए
यति सम्झ मेरो जन्मै पनि हुँदैनथ्यो

जहाँ तिमी भए पनि केवल मेरी नै हौ मेरी
सत्ते ! मेरै हौ जस्तो हुन्छ यति भन्दाखेरि
भ्रम यति मीठो नभइदिने भए
सम्झ सत्य पनि यति तीतो हुँदैनथ्यो …
काँडाले नै संसार सुहाउने भए
शायद फूल पनि यति सुन्दर फुल्दैनथ्यो

प्यासीप्यासी बगर भएँ हुँला कुनै दिन त खोला
कुरिरै'छु हाम्रो पनि भेट हुने दोभान होला
छायाँले नै संसार पुग्दो हुने भए
सम्झ घामजून, लाखौँ तारा हुँदैनथ्यो
काँडाले नै संसार सुहाउने भए
शायद फूल पनि यति सुन्दर फुल्दैनथ्यो

स्व.स्वप्नील स्मृति

उपहार..

कविता नै नाम दिऊँ न एकछिन यसलाई
उपहार तिमीलाई…

दुई हात जोडेर बिन्ती विसाएको छु
सार्है गर्हुँगो बलैले टक्राएको छु
बहुतै जोखिम होसियारले दिएको छु !

एए? यो फुट्छ र महाप्रलय हुन्छ सृष्टिको...
कहाँ राख्छौ ?
दराजमा, सेफमा…
कि राख्छौ युमासाम्माङ-थेबासाम्माङ थानमािथ
कि बोकी हिँड्छौ त्यो अस्ट्रेलियन लेडिज ब्यागमा
एए? यो फुट्छ र करोडौँ घामको ज्योति निभ्छ हौ…

जो यो अलिअलि चल्मलाइरहेको छ
यस्तो उपहार छ !
जो यो मेरो छातीको देब्रेतिर हुनुपर्ने हो
नअटेर एक मुठीमा
फैलिएर जोडिएका दुई हत्केलामा छ
उपहार विशाल छ !

अटाउँछौ कहाँ कि डुबाइदिन्छौ समुद्रमा
त्यसो हो त यो पानी जहाज बन्नेछ
राख्छौ कहाँ कि सुकाइदिन्छौ सेहोनाम्लाङ पाखामा
त्यसो हो त यो चेन्जेलुङ हिमाल बन्ने छ

दिएँ…र म उन्मुक्त भएको छु
प्रत्येक पलामा भूइँचालो ल्याइरहने यो जीवित थोक
आइन्दा तिमीलाई दिएँ है दिएको छु
एए? यो फुट्छ र समाप्त हुन्छु म
त्यस्को राख्ने ठाउँ जहाँ हो त्यही राखौली
…मायाले राखौली
…प्रेमले राखौली

बालापनको रहररुपी गजल...

आचार्य प्रभा

दोहोरिन्दै बालापन फेरि आए हुन्थ्यो

उमेरले नयाँ जूनी फेरि पाए हुन्थ्यो ।

बालपनको चोखो मन अब कहाँ मिल्छ ?

मनभित्र सुकुमारी उमेर धाए हुन्थ्यो ।

रहरको खेती पनि कत्ती गर्नु हरे !

सपनामै भए पनि मीत लाए हुन्थ्यो ।

तारा बाजी, भाँडाकुटी खेल खेल्दै आज

बर्तमानले अतीतसँग कसम खाए हुन्थ्यो ।

फर्किएर शैशवकाल आउँदैन फेरि

चन्द्रमा झैँ किरण बनी फेरि छाए हुन्थ्यो ।

बालपनको चोखो मन अब कहाँ मिल्छ ?
मनभित्र सुकुमारी बैंश धाए हुन्थ्यो ।

क्षणिक माया...

क्षणिक हाँसो नदेउ मलाई

बरु आँसु नै देउ

रुन म सक्छु

क्षणिक माया नदेउ मलाई

बरु धोका नै देउ

स्वीकार्न म सक्छु

क्षणिक बिस्वाश नदेउ मलाई

बरु घात नै देउ

सहन म सक्छु

क्षणिक साथ नदेउ मलाई

बरु हात नै छोडी देउ

एक्लई जिउन म सक्छु

--फुल को गुनासो ईश्वरलाई--

- सञ्जय राई 'छुच्चा

''फुल र ईश्वर'

धेरै मान्छेहरुको

मन-मनमा फूल्ने

देवकोटाको नाम जस्तै

म, एउटा फूल।

आफ्नै महिमाको पत्तो छैन,यध्यपी

कहीले मन्दिरमा

कहीले अर्तीमा(लाश)फ्याँकिन्छु।

अझै देवकोटीय बाणीमा

म,चढाइन्छु।

देवकोटाले तँकार लगाएको ईश्वर

थाहा छैन को हो? के हो??

तर तिमीकार लगाएर

ईश्वर हौ-भनेको मान्छेले

बनाएको

ईश्वरको

नाम र जात झैं

मेरो पनि फरक महिमा छ

ठाँउअनुसार।

देवकोटाले तिमीकार लगाएर

ईश्वर हौ-भनेको मान्छे,

लालसाको खाडलमा आफैलाई पुरेर

ईश्वर खोज्न समर्पित गर्छ

आफुलाई ढुङगाहरुमा।

र

स्वंयम धार्मिक त बन्छ

तर एउटै फूललाई

मन्दिर र अर्तीमा राख्दा

फरक महिमा र बिभाजीत सोच

दिन भने चुक्दैन।

थाहा छैन

यो मान्छेको देवकोटाप्रती अनादर हो।

र

यो पनि थाहा छैन

देवकोटाको मानवताप्रती बिराट आदर!

रहस्य भित्रको मन्दिरमा

एउटा पथ्थर छ,जो

देवकोटीय ईश्वरको पनि ईश्वर हो।

जस्ले मान्छेभित्र बिभाजन गर्छ मान्छेलाई,

धर्म र पापको नामले।

आस्तिक र नास्तिकको नामले

अनी यस्तै-यस्तै अरु धेरै नामहरुले।

धन्य,देवकोटा!

पानी माथि नलेखेर न्याय गरेकोमा-

नत्र तिम्रो ईश्वरको

तन र जीवनको मैलो बोकेर

सडक,गल्ली,नाली हुँदै गंगा पुगी

गंगाजल बन्न हम्मे पर्थ्यो,

पानीहरुलाई।

जसरी अर्तीमा चढाएको फूललाई

मन्दिरको प्रसाद बन्नबाट

बर्जित गरेको छ

तिम्रो ईश्वरले।

देश हाँक्नेहरुप्रतीको पीडादायी गजल

- आचार्य प्रभा

किन होला नेताहरु राम्रो काममा चुकेका
पालै पालो कुर्लिएर भाषण छाँट्दै भुकेका ।

भर्छौं अब उन्नतीको मानो पाथी भन्दछन्
लाजै बिना आफैले पो आफ्नै मुखमा थुकेका ।

कुर्सी हात पर्यो जब सुंगुर जस्तै मोटाए
अरु जस्तै साधारणमा कस्तो गरी सुकेका ।

पक्का काम गरेको त कैल्यै सुन्या होइन
अनी र त आँखाहरु भुइँ तिरै झुकेका /

देश अघी बढाउन गफै मात्र चुट्दछन्
अधौ गती देश लाग्दा बिना लाज लुकेका ।

दाहिनेशक्ती

- विक्रम सुब्बा
भ्यालेन्टाइनको रातो थुंगाका ओँठले
मेरो निँधारको स्वाभिमान चुमेर
तिमीले मायाको वीउ छरिदिएपछि
मेरा मनका पातहरूमा टेकेर
जीवनमा मायाको भुवैभुवा फुलेकोछ

मेरो ओँठका किरणहरू चुमेर तिमीले
मुस्कानमा प्राण हालिदिएपछि
दुई अधरका तरंगहरूमा
मनमोहक रंगीन ईन्द्रधनुष फलेकोछ

चुमेर तिमीले मेरा आँखाका भज्याङहरू
सुन्दर दृष्टिका वेर्नाहरू सारिदिएपछि
मेरा हरेक नजरका हाँगाहाँगामा
पिपिरी पात बजाउँदै प्रेमपालुवा हल्लिरहेकोछ

मेरा कानहरू सरगम सप्तकले चुमेर
तिम्रो बोलीको भायोलिन-तार रेटिदिएपछि
मेरो रगतमा लिखित नोटेशनका धूनहरू
सिम्फोनीको भाषामा प्रेमसागर उरालिरहेछन्

मेरा हत्केलाका भाग्यरेखाहरू चुमेर
तिमीले पिरतीको उर्जा हालिदिएपछि
मेरो शरिरको हरेक आलो अंगप्रत्यंगमा
माया नै मायाको विजुली दगुरिरहेकोछ

मेरो यात्राका लक्ष्य चुमेर तिमीले
ढुकढुकीको अविरल पदचाप भरिदिएपछि
मायाको सगरमाथामा
प्रेमको झण्डा रोप्न यी पाइला उठेकाछन्
हर मोर्चामा मेरो अजेय तागत भन्नु
मभित्र तिमीले भरेको प्रेमशक्ती रहेछ
यही शक्ती मेरो दाहिने भएपछि
हरेक मोर्चामा हाम्रो प्रेमको
विजयी ध्वजापताका फर्रफराईरहेछन् ।

कविता

इतिहास,

त्यो इतिहास विवरणलाई,

जगेर्ना गर्ने प्रयास गरौ |

ताकी हाम्रो सन्तति,

नया पिढीले जान्न बुझ्न सकुन् |

एउटा आख्यान छ,

"इतिहास भनेको जित्नेको हो"

जित्नेले आफ्नो अनुकुल इतिहास लेख्छ |

हार्नेको अस्तित्व मेट्नलाई,

अरुको सर्वस्व लुट्छ |

यहि लुट्ने क्रममा,

हार्नेको संस्कृति र धर्ममा आक्रमण गर्छ |

जबर्जस्ति आफ्नो प्रभुत्व जमाउनलाई,

जताततै आफ्नो वर्चस्व गराउनलाई |

मानिसको नाम,परिवार, टोल, गाउँ देखि

राष्ट्रको नाम सम्म परिवर्तन गर्ने गर्छ |

तर,

म भन्छु इतिहास सबैको हो |

त्यो इतिहासको जगेर्ना गर्नु पर्छ,

संस्कृति र परम्परालाई,

अझ निरन्तरता दिनु पर्छ |

ताकी,

भोलिका दिनमा सबैको अस्तित्व जान्न सकियोस् |

म चाहन्न कि,

यो कुराहरु म्युजियमहरुमा खोज्न नपरोस्

सिर्फ किताबका ठेलीमा मात्र पढ्न नपरोस् |

ए इतिहासकारहरु !

किन यस्तो लेख्ने गर्छौ ?

जुन अस्वाभाविक र असत्य छ |

यो निर्जीव कलम र कागजको,

सफा पन्नाको इज्जतमा दाग नलगाउ |

अरुको अस्तित्व मेटाउनलाई,

कलम र कागजको सहारा लिने,

इतिहासकार स्रष्टाहरुलाई,

उल्टो पल्टो लेख्ने अधिकार छैन |

सत्य सधै विजयी हुन्छ,

झुटा कुरा लेख्नेलाई,

कदापी माफी मिल्ने छैन |

इतिहास भनेको आधार हो,

यसको सदा संरक्षण गरौ |

डिसेम्बर २०१०

"गजल"

(दोषको भागीदार नेता जनता द्वय ) - आचार्य प्रभा

नेताको मात्र /होइन यहाँ /जनताको पनि /दोष छ

बिवेक बुद्धी /मासेर खाली /आतंकको मात्र/ जोश छ ।

उट्पट्याङ् मात्र/ टाउका भरी/ बोकेर नै हिंड्ने /जनता

नेताले भने /उन्नती गर्ने /मात्र खाली यहाँ/उद्घोष् छ

उन्नती हेर/ केही नै छैन /भाषण र बिरोध/ मात्र छ

सत्ता र कुर्सि/ अधिकार् मात्र /भेट्न नै सबको /होस छ ।

कर्तब्य आफ्नो/ नभए पनि /अधिकार सबै/ खोज्दछन्

डर र धम्की/ बाहेक अरु/ नेपालीमा धेरै / रोष छ ।

बनेको सबै /बिगार्न मात्र /जानेका छौं हामी /जनताले

सद्बुद्धी भने/ कसैको छैन/ मनभित्र केवल् /आक्रोश छ ।

बाँदर

बाँदर हर्ता, बाँदर कर्ता, बाँदरकै छ प्रशासन!
यो देशमा मान्छेको कैले, देख्न पाइएन सासन!!

च्याँ च्याँ, चुई चुई, ङयार्र ङुर्र, सँधैको छ झगडा!
त के बाँदर, म पो बाँदर, त भन्दा म तगडा!!

चिथोरेर कोपरेर, जता–ततै तनाव!
तनाव शान्त होला भनि, गरि टोपले चुनाव!!

जित्ने हार्नेको थियो बिचमा, ठूलै भोटको अन्तर!
हार्नेहरुले सत्ता पाए, खै के गरेछन् मन्तर!!

संविधान लेख्ने जिम्मा पनि, बाँदरले नै पाए!
हातमा कलम लिएर बाँदर, संविधान भवनमा छाए!!

बाँदरहरुले अरवौको, खाईसके मकै!
नेता वाँदर अगाईहाले, हामि जनता भोकै!!

बाँदर आखिर बादरनै हुन, स्वभावैले छुच्चो!
संविधान लेख्ने कलमको, भाँचिदिए चुच्चो!!

भवन भरि पोति दिए, सबै कालो मसि!
बाहिरिए पुच्चर मुनि, रातो मसि धसि!!

एउटा बाँदर सालो पर्‍यो, अर्को बाँदर भेना!
स्ट्यान्ड् वाइमा बसेका छन्, दुवै बाँदर सेना!!

बाँदरकै हातमा रहेकोछ, यो देशको भबिष्य!
अझै आशा गरौ बाँदरले, राम्रै गर्लान अवश्य!!

–हरिवंश आचार्य

"गजल"

फुल्ने रहर थियो सपना, फुलाउनै सकिन।

भुल्ने रहर थियो अतित, भुलाउनै सकिन।

घोट्नु थियो हत्त्केला, खियिसक्यो नंग्राहरु

क्षण भरीलाई पुग्ने खुशी, हुलाउनै सकिन। / सजाउनै सकिन।

कहिले मन हाँस्दो हो त, कहिले रुँदो पनि

गुम्सी बस्ने मनकोबेदना, खुलाउनै सकिन।

अल्झी बस्छ रहरहरु, तगारोबनी दोबाटोमै

झस्केर दुख्दा मनकोरहर, डुलाउनै सकिन।

ओइली झर्‍योसुशिको मन, फुलाउनै सकिन।

भुल्ने रहर थियो अतित, भुलाउनै सकिन।

पश्चिम क्षितिजबाट...

क्षितिजपारि आकाश गर्जिन्दा
क्षितिजपारि बिजुली चम्किँदा
आमालाई सम्झिन्छु,

एकोहोरो हेरिरहन्छु पूर्वीक्षितिजतिर...

त्योभन्दा पर मेरो देश छैन
त्योभन्दा उता मानिसको बस्ती छैन
एकटक हेरिरहन्छु -
घरतरुलको लहराले घोचा नाघेर जंगलतिर हेरिरहेझैँ...
आँगनमा बिस्कुन उठाउँदै छन् कि आमा
हाँडीमा मकै-भटमास भुट्दै छन् कि आमा
जंगलमा मर्चाको दबाइ खोज्दैछन् कि आमा

सपनामा पनि लखेट्छ सर्पले
विपनामा पनि लेखेट्छ सर्पले
'आमा !'भनेर ब्यूँझन्छु
घरमा सर्पदेवता रिस्सियो िक !
विपनामा पनि रुख ढल्छ यो देशमा
सपनामा पनि रुख ढल्छ यो देशमा
गाउँमा आमाअघिल्तिर झारफुक गर्दै बसेको छ कि देवारी
खरानी ओढेर सेताम्यै खोक्दै रगत बसेकी छिन् कि अगेनोनेर आमा

दुःखको रौँ गन्दागन्दा
गनेको छुइना-
घर छोडेको कति वर्ष भो ?
ए...त्यो यासोक बजारमा
सङ्पाङ्भे तन्नेरीहरुसँगआमा धाननाच्न उभिँदा
म छोरा शर्माएको हिजोजस्तो लाग्छ...

हाट जाने बाटो आमाले चिनाउनुभो
मूलबाटो बाटो आमाले चिनाउनुभो
लाठे भएपछिको एकदिन
पश्चिमतर्फ भन्किगएका माहुरीहरु देखाएर
'लु भन्किगए है !' भनेर
विरक्तिन्दै माहुरी भन्किनुको अर्थ चिनाउनुभो...
बा ! त्यही माहुरीहरुसँगै मेरो आत्मा भन्किएर
म यो ठाउँमा आइपुगेको हो !

यो अर्कैको देशबाट
सुदुरबाट
पूर्वीक्षितिजतिर फर्किँदा
पश्चिम क्षितिजसम्म
मेरो छायाँको पुल टाँगिन्छ लामो न लामो...
स्मृतिको तान टाँगिन्छ लामो न लामो ...

पर्वतको चुचुरामाथि उदाउँदा घाम
पर्वतको चुचुरामाथि उदाउँदा जून
बादलमा फक्रिएर आउँछ मेरी आमाको सूनको फूल...
मेरो अनुहारमा चम्किएर आउँछ मेरी आमाको अनुहारको प्रतिविम्ब
कि मलाई 'मानिस' बनाउन भनी
बुबाले बेचेको मेरी आमाका त्यो सुनको फूल
आकाशमा घामजून भएछ...

सम्झिन्छु-
आमा र बुबा जिस्किदाखेिर
आमाको काखमा टाँसिदै रोएको हिजोजस्तो लाग्छ
'तिमीलाई छोडेर पोइला जान्छु अनि कोसँग सुत्छस्'
आमाले मलाई त्यतिकै डर देखाएको मेरो आँखामा झलझली छ
कि म जीवनका सम्बन्धहरु टुक्रिएर
यो ठाउँमा पोइला आएको हुँ ?
कि म नजाने बाटो हिँडेर
नफर्किने बस्तीमा आइपुगेको हुँ ?

अर्कै देशबाट...टाढाबाट...
एकोहोरो हेरिरहन्छु पूर्वीक्षितिजतिर म...
मेरी आमासँग नभेटेको कति भो ?
कसरी यो देश यति सुदूर भो ?
कि यो देशबाटमेरो देश पुग्न
यो दुई दिनको जिन्दगीमा
दुई दिन दुई रात लगाउँछ रात्रीबसले,
त्योभन्दा पर मेरो देश छैन
त्योभन्दा पर मेरो जानेठाउँ छैन ।

लिम्बूभाषाबाट अनुदित)
- स्व.स्वप्नील स्मृति

कविता-

स्व.स्वप्नील स्मृति

हत्याराभन्दा क्रॊधित हुँदै गएको छ

एकाएक हतियारको अनुहार ।

बधशालामा युद्धमैदानमा भान्साकोठामा…

ज-जसले गरे दुष्प्रयोजन

हिटलर सद्दाम बुश लादेन साधु युद्धसरदार

जो-जो सुसज्जित एवं सुरक्षित रहे

थुप्रै मारिए जो आर्फै मर्न सक्षम थिए

थुप्रै मारिए उनीहरु पनि हतियार चलाउन जान्दथे

सोचिरहेछ हतियार

पुर्पुरो-धारमा राखेर खुनी हात

र झन् झन् धारिलो भइरहेछ ।

एउटा राज्यसित लाखौं घोडचढी

एउटा कमाण्डरसित बथान-बथान घोडा

एउटा सैनिकसित औसत एउटा बन्दुक

एउटा अपराधीसित कमसेकम एउटा छुरा

एउटा सन्तसित पुग नपुग एउटा ब्लेड

प्र-एक मान्छेसित दु-दुइटा ज्यानमारा हात

सा … साला !

एउटा हतियारसित के हुनसक्छ ?

हतियार सम्झिरहेछ आफ्नो निरीहता

तथा हत्याराहरुको धन्दा…।

लडाइँमा जानुअिघ

किन त्यति माया गर्छन् सैनिकहरुले ?

चुम्छन् सफा गर्छन् र न्यानो बाहुपाशमा बाँध्छन्

मानौं प्रेमिल छु उनीहरुका पृयशी भन्दा

जङगलमा/सहरका एकलास कुनाकन्दरामा

मलाई नै आलिङ्गन गर्छन् आतङकवादीहरु

के फूलभन्दा स्वप्नील छु ?

धुमधाम पूजा गर्छन् मेरो, बगरेहरु पर्वहरुमा

कि भगवानजत्तिकै पाखण्डी छु ?

हतियार आफ्नो अनुहार हेरेर

आफैंलाई प्रश्न गरिरहेछ ।

हत्यारा इश्वरले मार्दछ मेरो मस्तिष्क

र किन सुम्पन्छ बादशाहको हातमा

अन्धाधुन्द प्रहार गरिरहेछ जो मलाई निर्धोमाथि

के हुन्छ हालत उसको

यदि बाँच्यो भने मेरो मस्तिष्क…?

हतियार

बादशाहभन्दा क्रूर भइरहेछ ।

रगत खिया शिवाय केही होइन मेरो खातिर जान्दछु

आँशु पीडा शिवाय केही होइन मेरो खातिर जान्दछु

तर बज्रनै पर्छ किन गर्धनहरुमा

पड्कनै पर्छ किन कोखाहरुमा

जान्दछु रगत खान्र्छ इश्वरले

त टोकोस् आफ्नै शरीर

जान्दछु बादशाहलाई मन पर्छ मनुवा-मासु

त चुसोस् आफ्नै ह्याकुलाहरु

जान्दिन किन भयभित छन् -मसँग मान्छेहरु ?

हतियार छिन् छिन् विद्रोही भइरहेछ ।

हो यस्तै हो भने-

हतियार आफँ हत्यारा हुन सक्छ जुनैदिन

३ आत्महत्या गर्न सक्छ

२ हत्याराहरुकै हत्या गर्न सक्छ

१ हत्याकै हत्या गर्न सक्छ

० केही पनि नगर्न सक्छ

चुपचाप खेलाइरहेछन् हतियार जो जो

उनीहरुले उपरोक्त सम्भवनाहरुलाई बुझ्नुपर्छ…

गजल

- आचार्य प्रभा

झरें भने नटिप्नु है फूल सम्झी मलाई

सक्छौ भने बिर्सिदिनु भूल सम्झी मलाई ।

बन्नसक्छु शायद म जिन्दगीकै तगारो

बिझें भने सराप्नु है शूल सम्झी मलाई ।

बिर्सिदिनु सदालाई तिम्रो हर खुशीमा

बगाउनु आसुँ धारा मुल सम्झी मलाई ।

मनलाई बाँधेर नि त्याग्न सक्छौ तिमीले

आँटगरी तरिदिनु पूल सम्झी मलाई ।

धेरै धेरै आँखाहरु बाटो छेक्न आऊलान्

भुले हुन्छ ति मध्येको हुल सम्झी मलाई ।

कविता... होसियार !

होसियार !

डर राख्ने गर बाठो हूँ भन्ने

ए मानव !

भित्ताका पनि आँखा हुन्छन्

सुन्ने कान पनि ।

बेअर्थको छ

बेतुकको चलाखी तिम्रो

खुबै सावधान छु भन्ने !

क्षणिकको सज्जन मानवको नाटकमा

यथार्थ लुकाउन- छुपाउन सकिन्न

सधैँलाई झूटको जलपमा ।

लाज राख्ने गर सज्जन भनाउदो

ए स्वघोसित महोदय !

नाङ्गिने नगर निर्लज्ज निर्वस्त्र भएर

तिम्रो अघिपछि, वरपर

आँखाहरु, कानहरु

कहीँ भित्ता बनेर

कहीँ हावा बहेर

कहीँ आवाज भएर

कहीँ आत्मा बनेर

सूक्ष्मातिसूक्ष्मरूपमा

तिम्रा सारा कर्तूतहरुलाई

नियालिरहेछन्, सुनिरहेछन्

त्यसैले रमाउने नगर

दिवा स्वप्नको भ्रममा नपर

म सधैँ सफल छु भनेर

आफ्ना घृणित पाशविक कार्य

लुकाउन अनि छुपाउनमा

किनकि हत्केलाले घाम छेकेको

इतिहास कहीँ कतै छैन ।

थाहा छ ?

बाठो हूँ भन्ने ए मानव !

मान्छे मारे बराबर

महापाप लाग्छ विश्वासघात गर्दा,

आमाको हत्या गरे बराबर

अक्षम्य हुन्छ इमानदार विश्वासको हत्या ।

सायद तिमीलाई थाहा हुनुपर्छ

कुकर्मको बदलामा

पाइने लात र रापको स्वाद !

त्यसैले भ्रमलाई छोड

आँखा खोल, कान खोल

होसमा आऊ

लोकलाज राख्ने गर

भागवानसँग डराउने गर

कम्तिमा

आफूलाई विश्वास गर्नेलाई

विश्वासघात नगर

नत्र तिम्रो अन्त्य निश्चित छ ।

होसियार ! होसियार !! होसियार !!!

प्रभूको अदालतमा त्यस्तो इजलास छैन

जहाँ तिमी मनमौजी चलखेलका लागि

साट्न सक्छौ बहसलाई भनेर

पैसाको बदलामा

महङ्गा अनि आत्मारहित वकिलहरु ।

*****

'जुझारु'

अरुको दुखमा रुदा रुदै, आफै दुख्ने मुटु पाए
सात जन्म जिउला भन्थे, आफै जिउदो लास भए !

बाच्नु पनि तड्पी-तड्पी, आफुले आफैलाई ढाट्नु पर्ने
आफु रुई आफ्नो खुसी, आसु सरी बाड्नु पर्ने
सबले देख्छ हासो खुसी, बाचेकोछु पल-पल मरी
फाट्ने मन केले सिलाउ, च्याती रहन्छ घरी-घरी !

दबैसग रोग साटदैछु आजा, रात दिन पर्खी ऐले
ओइलिए पछि फुल्ने आसमा,बिताउदैछु बाकि जिबन मैले
पुछेर आसु सकिन कहिले, मनको मन्दिर जले पछी
पुजेर ढुङ्गा पाइन जिबन, रोगले भित्रै खाए पछी !

कविता

- मनु

प्रश्न भित्रै खोजिएको उत्तर

मानव गिदीकै उर्जाले

चन्द्रमा र पृथ्वी बीचको

साईनो फेरिदियो l

मंगल ग्रहको

अनुहार पनि बकिदियो त !

तर यो पुरातन अक्करे भिरमा

हिंड्ने बाटो-म्याद किन बक्दैन???

प्रश्न भित्रै अब उत्तर खोज्छु l

बिनाथुंगाको जीवन

लिम्ची फूल स्वरूप

प्राकृतिक प्रारूप मात्र बोकेर

अरुणको एक अंश खोज्दै

बरुणको पाखै पाखा हाम फाल्दा

कहिले जीवन निर्वाहाका हरेलो डाँडा

कहिले ऐच्छिक सान्त्वनाका छहरे बेशीं

तितो-मिठो मेरो "हाम्रो" वर्तमान l

बाध्यताको ढाकर बोकेर

खकाने कर्तव्यहरु छाँद हाल्नुले

जीवनको साँगुरी भन्ज्याङ

खै कहिले हो ? छिचोल्ने........

घनाघस्यको प्राचिन उकालोमा

म/हामी आदिम मानव

पसिनाको आधेयमा

आत्माभिमानको तोक्मा टेक्दैछु/टेक्छु l

भूतको नंग्राले

वर्तमानको गिदी चिथोर्दा

निको हुन खोजेको छातीको घाउ

उकुच पल्टिएर फेरि दुख्दैछ l

म असैह्या भएरै पनि सहानुभूतिमा

फ्याँङ् फ्याँङ्ती हिड्दैछु.......

सिसिफस यात्रामा

जीवनका आकारहरु खोज्न !

कार्कीनेटा या कार्कीछाप

उस्तै नामका उकालोहरुमा

'भुक्तभोगी' नियतिको पहिरोले

अहिले सम्म पुरिएर

बेसनाखत घिस्रिएकैछु/घिस्रिन्छु l

रक्त नदिहरुले साटिएको

आमाको छाती/शहिदहरुको सपना-भूमि

मेरो/हाम्रो "संयुक्त" कर्म-आरन

यो फाटक उघार्न घिस्रिन्छु....

हिउँ ओढेर सुतेका वस्तीहरु सम्म l

अध्याँरोको 'भ्रम' भोगाईनुले

"भोग्नु" विवाशता हो/होइन l

सुरुंगको अन्त्यमा उज्यालो हुन्छ l

यतिखेर मेरो "हाम्रो" जीवन पनि

त्यही सुरुंगको मध्यभाग

एक पृथक अध्याँरो !

उ ! पल्लो छेउमा उज्यालोको आभाष देखिन्छ/ छ l

ब्ल्याकहोलबाट देखिने मिल्कवे

कोणबाट देखिने = दृष्टिकोण

अब अक्करे भिरको

बाटो-म्याद फच्चे हुन्छ/हुनु पर्छ/हुनेछ l

यहीबाट उज्यालो सल्बलाउँछ.....यसरी,,,,

समान-सम्मान-समागमले समानुभूति

समस्त समाविष्ट हुँदै

यो भू-गोलमा सुलभ-सुवृति जीवन

मानव सहअस्तित्वको पराकाष्ठ हुनेछ/हुनै पर्छ l

लिम्चीफूल = एक बास्नादार बुट्यान

ठाँउको नामहरु

हरेलो डाँडा = संखुवासभा जिल्लामा

कार्कीनेटा = पर्वत जिल्लामा

कार्कीछाप = धनकुटा जिल्लामा

गजल "

- किरण टी लिम्बु

हात थामी साथ दिंदा बात लाग्यो आज,

चोखो मनलाई बदनामको जात लाग्यो आज ।।

विश्वास गर्दा आफैलाई घात लाग्यो आज,

आफ्नै माया पराई हुँदा अज्ञात लाग्यो आज ।।

बिर्सी जाने निष्ठुरीलाई भूल्नै नसकेर,

बल्झी रहने सम्झनाको खात लाग्यो आज ।।

मदहोशी मुस्कान उनकी नजरले पिउँदा,

यादभरी नमेटिने मात लाग्यो आज ।।

किरण बिना तारा टिलपिल नभएर हो कि?

साँझ पर्दा मेरै पछि रात लाग्यो आज ।।

आत्म उद्घोष

- आशा गुरुङ

उ एकतमासले आकाश तिर हेरिरहेछ
वादलको घुम्टोले सुर्यलाइ विस्तारै छोप्दै
रातलाइ स्वागत गर्दैछ ।
छिनछिनमा प्लेनका आवाजहरुले उ झस्किन्छे
एकहुल चरी हरु चिरविर गर्दै
वासस्थानतिर फर्किदैँ होलान् यतिखेर ।
टिलपिल रोशनी को उपस्थितिमा
सन्नाटाको वायुमण्डलभित्र हराउँदै
अनुत्तरित प्रश्नहरु सोधिरहदोँ हो, खोजिरहदोँ हो आँफैसँग ।

बुर्का भित्र मात्र लुकाइएको मुहारको मुल्य कहाँ हुन सक्ला ?
एउटा नोकरको परिचय त्यो भन्दा अरु केहि होला ?
कसैको डर र दवाबमा जीवन बचाँइनुको अर्थ बाँच्नु हो त ?
तर,
मान्छेको भुगोलमा मान्छेले मान्छेलाइ किन बुझ्दैनन् ?
स्वतन्त्रता सवैको अधिकार हो,
समानता ईतिहासदेखिको माग हो,
आफ्नै जैविक मान्यता र चाहना अनुसार
जीवन यापन गर्न पाउनु हरेक नगरिकको हक हो ।

त्यो कानुनले किन संसार भरि पूर्णता पाएन ?
बेलायत होस् कि भुटान, नेपाल होस् कि भारत
अन्यायमा पिल्सिनेहरु पिल्सि नै रहेछन्
गोरा र ठाकुरहरुले छात्ती फुलाइ नै रहेछन् ।

अहँ, उ आत्म समर्पण गर्न पटक्कै तयार भईन ।
सास फेर्नुकै निम्ती कसैको इसारामा नाच्ने पुतली उ भईन ।
उ जान्दछे,
जवसम्म उ आफुबिरुद्ध उभिएका पिसासुहरुसित डराउँछे ,
तवसम्म उ एक कैदी सरह हुन्छे
जसको आत्मा स्वत अस्तित्व र परिचयमा सधैं भड्किरहन्छ ।

त्यसैले,
आज उसका आफ्नै मुल्य र सिद्दान्तहरुका निम्ती घोर लडेर आएकी छे ।
उसको आत्म सम्मान उपर जितेर आएकी छे ।
जीवन बाँच्नुको वास्तविकता बुझेर आएकी छे ।
आज उ आफैंमा सच्चा बिजेता घोषित भएकी छे ।

गजल

-किरण टी लिम्बु
हाँसो पोखी आँसु बन्दा गहभरी पिएँ आज,
अल्झिएको सास संगै मुटु गाँसी जिएँ आज

भाग्य सबै चुटिएर आँत भित्र चोट पर्दा
वेदनाको रेटाईमा धार सरी खिएँ आज

बैगुनीको गुण तिर्न जीवन भरि दुख पाउँदा,
हाँसो सबै रित्याएर सारा खुसी दिएँ आज

निरासाको हुरी चली बादल जस्तै मन फाट्दा
फाटिएको मनलाई मैले जतन गरि सिएँ आज

मिरमिरेको किरण ओडी बिहानीले हाँसी दिंदा,
मैले पनि निमेषभरको मिठो मुस्कान लिएँ आज

"गीत"-सगरमाथा शिरको ताज ...)

सगरमाथा शिरको ताज मेरै हिमालमा,

मेची-काली फुलबारी मेरै नेपालमा ||

चार जात छतीस थरि फूल ढकमक,

सौहार्द र सदभावलाई बाँटौँ सारा जग |

ईमानको पसिनामा माटै रमाई दिन्छ,

त्यहि माटोले देशलाई वीर जन्माईदिन्छ ||

सगरमाथा चुचुरा छ मेरै हिमालमा,

मेची-काली फुलबारी मेरै नेपालमा ||

डाँफे चरी हिमालमा गाउँछे मेरै गीत,

मयुर नाच्दै गाउँ-बेंसी लाउँछे माया-प्रीत |

चन्द्र-सुर्य ध्वजा हाम्रो देशको पहिचान,

खुकुरीले वीरताको जोगाई राख्छ शान ||

विजयको लाली छाउँछ मेरै हिमालमा,

मेची-काली फुलबारी मेरै नेपालमा ||

लाली-गुराँस मुस्कुराउँदै छाउँछे बन-पाखा,

न्याउली चरी डाली-डाली गाउँछे मिठो भाका |

ज्यान त मेरो जहाँ भए मन हिमालैमा,

देशकै माटो शिरान हाली मर्छु नेपालैमा ||

विश्व देख्ने सगरमाथा मेरै हिमालमा,

वीर-भूमि शान्ति-भूमि मेरै नेपालमा |

सगरमाथा शिरको ताज मेरै हिमालमा,

मेची-काली फुलबारी मेरै नेपालमा ||

"""""""""""""""""""""""""""

शब्द : किरण टी लिम्बु

गित-

-मनोज रुङमाङ
भाग्य नभाको कर्म फुटेको
अभाग्गिको पुरपुरोमा के के लेखेको ।।

भाग्य यदी राम्रो भए एउटा जागीर खान्थे
कर्म राम्रो भए देखी जिबन साथी पाउँथे
के कुराले छेक्यो हजुर कुन देबिको श्राप्प
यो जूनिमा मेरो जिबन हुने भयो खराब

भाग्य नभाको कर्म फुटेको
कर्मखोटिको पुरपुरोमा के के लेखेको ।।

भाग्य राम्रो हुँदा मित्र सोचे जस्तो हुन्छ
कर्म यदी चल्यो भने रोजी छाडि जुर्छ
के कुराले छेक्यो मित्र कुन दैबको श्राप्प
पक्कै पनि मेरो जिबन हुने भयो खराब

भाग्य नभाको कर्म फुटेको
अभाग्गिको पुरपुरोमा के के लेखेको ।।

गीत

तन जहा गए पनि सम्झिनेत मन नै हुन्छ
भुल्न खोजे अतितले छाती भित्र मुटु पोल्छ !

एकान्तमा एक्लै हुंदा परेलिमा आँसु रुन्छ
त्यहि आँसुले मनको पीर तिम्रै यादमा संधै धुन्छ
देखेकोले हुन्न जीवन लेखेकोनै हुनु पर्छ
त्यहि लेखाइले कुना पसि कहिले काहि रुनु पर्छ !

तन जहा गए पनि सम्झिनेत मनै हुन्छ
भुल्न खोजे अतितले छाती भित्र मुटु पोल्छ !!

कबिता

-जयराम तिमल्सिना

ह्रृदयको मान्छे
भोकसँग पौंठेजोरी खेल्दै
अनिकालमा
एक दुई दाना मकैको गेडो
जोगाउँछिन् मेरी आमा र
तिनै दानाहरूमा
सपना देख्छि
नयाँ नेपालको ॥
आगो पैंचो नपाएको
कन्जुस्याईं भोगिरहेकी मेरी आमा
साहनुभूति र सद्भावका पोकाहरु
हृदयको कुनामा सजाउन
मान्छेभित्रै
अर्को मान्छे खोजिरहेछिन् ।
यौवनका श्रृंगारहरु
मायालुका आँखामा सजाउन
भौतारिरहने मेरा बाबा
पिठ्युँमा बोकेर
दुःखका ढाक्करहरु
बगाइरहेछन् पसिनाका नदीहरु
भोक र लाजले
खडा गरेका दुःखका
पहाडहरू भत्काउन ॥
आँगनीको डिलमा
ओठभरि मुस्कान संगाली
मेरा बाबा-आमा
फूलको भाषा नबुझ्ने
मान्छेहरु हेरिरहेछन्
विचलित अवरोधक र
बदला भावनाका
बदलामा
आँखा सल्काएर
हाम्रा अचेतन मनहरुलाई
अगेनीमा
उज्यालोको एक झिल्का
देखाइरहेछन्
तिनै
अदृश्य मायाले
पूर्णता पाएको अनुभूति
आँखाभरि सजाउन
सधैभरि
मानव आकृति
बगोस् न आँखाबाट
मानिस बनेर.......

कबिता

गीत

- चन्द्र खापुङ्ग
मेरो भन्न पाइन मैले होइन तिमी पराइ पनि
एउटा नाता यस्तो रहेछ नमेटिने जूनी जूनी ।

हिउको घर झै पग्लिगयो सपनाको महल मेरो
भेटिएन ब्युझिएर खोज्दा खेरी सेरोफेरो ।
धेरै दोश मेरो होला केही दोश तिम्रो पनि
एउटा रङ यस्तो रहेछ नमेटिने जूनी जूनी ।

चढौ भन्छु हिमालचुली लाग्छ झन झन अग्लिये झै
पैतलाको मुनी भुइ लाग्छ झन झन पग्लिये झै ।
धेरै दोश समयको केही दोश हाम्रो पनि
एउटा छाया यस्तो रहेछ नछुटिने जूनी जूनी ।

मेरो भन्न पाइन मैले होइन तिमी पराइ पनि
एउटा नाता यस्तो रहेछ नमेटिने जूनी जूनी ।

गीत-

-गीतकार शशी...
चोइटिनुको अर्थै छैन
टुक्रिनुलाइ के बाध्य र ?
जिन्दगीकै घुँडा फाट्यो
टालेर नि के साध्य र ?

फरियाको फेरमा कति,बर्खे झरी अल्झेको छ
पटुकीको फन्को भित्र,तातो आगो बल्झेको छ
फुकिनुको अर्थ छैन
कसिनुलाई के बाध्य र ?
जिन्दगीकै घुँडा फाट्यो
टालेर नि के साध्य र ?

निधारको डिलमा कति, झुल्क्यो डुब्यो घामहरु
बैसाखको पालुवा सँगै, सम्झ्यो भुल्यो नामहरु
सम्झिनुको अर्थ छैन
बिर्सनुलाई के बाध्य र ?
जिन्दगीकै घुँडा फाट्यो
टालेर नि के साध्य र ?

गजल

-किरण टी लिम्बु
चन्द्रमुखी मुहार् तिम्रो पूर्णिमाको जुन जस्तै,
मधुरस बोली तिम्रो सङ्गितको धुन जस्तै ।।
मुटुभरी न्यानो माया दिने तिम्रो गुन यस्तै,
न्यानो-माया शिशिरको जाडो छेल्ने ऊन जस्तै ।।
चञ्चलता मन तिम्रो डुली र'ने हो कि यस्तै,
अबिरल धड्कन् संगै बगी र'ने खुन जस्तै ।।
बिहानीको किरण् जस्तै तिम्ले मुस्कान् छरी दिँदा,
झलमल मन भयो तिम्ले ला'की सुन जस्तै ।।

-गजल

-आचार्य प्रभा
बनको पाखा उजाड हुँदा कोइली पनि रुन्छ क्यारे
मनको पीडा असह्य बन्दा आसुँले फेरि धुन्छ क्यारे ।

सुखमा साथी हजार हुन्छन् दुखमा चाहिं एक्लो सबै
दु:खको मानो खाएको बेला आफन्त टाढा हुन्छ क्यारे ।

खुशीको पल काटेको बेला नजिक बन्न खोज्छन् सबै
दु:खले जब गाँजेको सुन्दा पराइ जाल बुन्छ क्यारे ।

रमाए मन पराइ पनि आफन्त बनी आइ दिन्छ
दु:खको बोली नसुनी यहाँ सुखको मात्र सुन्छ क्यारे ।

अभाव,पीर जीवन हुँदा सबैले छाडी गइ दिए
दुखीको साथ छाडेर सबै सुखकै साथ चुन्छ क्यारे ।

बनको पाखा उजाड हुँदा कोइली पनि रुन्छ क्यारे

"गीत"

-शुभ राज
मेरा चिट्ठी भित्र तिमी शब्द वन्यौ
चिट्ठीको लिफा भित्र वेदना खन्यौ

राखी रहुं झैं लाग्छ मन मझेरीमा
भेटी रहुं झैं लाग्छ पानी पंधेरीमा
वेदनाको डुङ्गा चडि तिमी पारी टर्‍यौ
संगै जिउने वाचा टोडि मलाई एक्लै पार्‍यौ

मेरा चिट्ठी भित्र तिमी शब्द वन्यौ
चिट्ठीको लिफा भित्र वेदना खन्यौ

छुट्टीएर एक्लै हिंडे भेटें उनलाई दोवाटोमा
दु:ख सुख हांसो मिलन यस्तै रै'छ संसारमा
सम्झनामा छट्पटिदै मलाई दोधारमा पार्‍यौ
रोदनको विक्कुल फुक्कदै भङ्गालोमा झार्‍यौ

मेरा चिट्ठी भित्र तिमी शब्द वन्यौ
चिट्ठीको लिफा भित्र वेदना खन्यौ

गजल

कसरी आज तिमीले मन अन्तै सार्न सक्यौ
बिर्सेर माया किन हो आज त्यसै मार्न सक्यौ
भेटेको पल भनेका थियौ तिमी मेरो मुटु
भूलेर गयौ कसम कस्तो जालमा पार्न सक्यौ
मनले हो की बाहिरी रैछ थाहा हुनै छाड्यो
नक्कली आसुँ लुकाइ फेरि झट्टै झार्न सक्यौ
प्रेमको रुप फेरेर पनि मेरो सामु आयौ
मायाको जित अवश्य हुन्छ भन्दै हार्न सक्यौ
आजन्म सम्म तिमीनै मेरी भन्दै माया गर्थ्यौ
कसरी आज “प्रेमको” याद तिम्ले तार्न सक्यौ
आजन्म सम्म तिमीनै मेरी भन्दै माया गर्थ्यौ
कसरी आज “प्रेमको” याद तिम्ले तार्न सक्यौ

गजल

- प्रभा आचार्य

फुल भन्यौ फुली दिएँ
खुल भन्यौ खुली दिएँ ।

जे जे भन्यौ मानेँ मैले
भुल भन्यौ भुलि दिएँ ।

तिम्रो कुरा सबै बुझी
डुल भन्यौ डुली दिएँ ।

दु:ख पीडा भुलि सबै
झुल भन्यौ झुली दिएँ ।

खुशी हरु मन भित्र
हुल भन्यौ हुली दिएँ ।

फुल भन्यौ फुली दिएँ

~गीत~ जूनमा भेटुँला

- मनु लोहरुङ
लुक्यौ भने बादलमा, जूनमा भेटुँला
झुक्यौ भने भावनामा, आँत मेटुँला

भर छैन जिन्दगी यो,नफर्किने खोला
रिस-दोष किन लिनु,एकै छिन्को चोला
बग्यौ भने खोली भई, तिर्खा मेटुँला
लुक्यौ भने बादलमा, जूनमा भेटुँला
झुक्यौ भने भावनामा, आँत मेटुँला

शरदको शीत हुनु, बसन्तको गीत
अजम्मरी प्रित हुनु, साथ दिने मीत
डाली-डाली पात भरी, बहार देखुँला
रंग भई उड्यौ भने, फूलमा भेटुँला
झुक्यौ भने भावनामा, आँत मेटुँला

लुक्यौ भने बादलमा, जूनमा भेटुँला
झुक्यौ भने भावनामा, आँत मेटुँला

-अडिग मास्तिष्क

-तुफान

जन्मिए म किन ?
मैले सोधे आमालाई,
किनकी
आमा मेरी पहिलो गुरु,
आमा फर्किन्,
सोध् तेरो बालाई,
बा चै मेरो दोश्रो,
व्यावहारिक गुरु,
बा झट्टिए,
हलो जोत्नलाई !
तब देखिको मेरो माष्तिष्क,
त्यही कुरामा अडिग छ !!!!!!!

गीत-

-शुभ राज राई

म तिम्रो अधिकारको जेलखान होईन
दिएं मैले चोखो माया अरु केहि होईन

गर्छौ भने तिमीले मेरो प्रेमको समर्थण गर
चोखो माया देकै छु अधिकारको सम्मान गर
भन्थ्यौ तिमी फूल बन म फुलबारी बनिदिन्छु
जति दिन्छौ चोट देउ मलाई म सहि दिन्छु

म तिम्रो अधिकारको जेलखान होईन
दिएं मैले चोखो माया अरु केहि होईन

यो हाम्रो प्रेमको अटो मनमनमा तिमी आफै भर
दोवाटोमा छुट्यौ हामी कसैको छैनदोष सम्झदै गर
सागर बनि तिमी बग्दै जाउ म पुल बनि टरीदिन्छु
जति काट्छौ काट् मलाई अचानो बनि म सहि दिन्छु

म तिम्रो अधिकारको जेलखान होईन
दिएं मैले चोखो माया अरु केहि होईन

गीत-

काडामा टेकी फूलको कथा लेखूँ म कसरी !
अँधेरी रात जूनको प्रित देखूँ म कसरी !!

मनमा दुख्छ देशको माटो रुँदैछ गुराँस ।
खहरे बग्छ आशाको मुल हुँदैछ यो लास ।।
देखिन्न कतै शान्तिको रुप हाँसू म कसरी !
काडामा टेकी फूलको कथा लेखूँ म कसरी !!

गोरेटो छैन अगाडि बढ्ने कोदालो नबोकी ।
डाँडा र काडा सम्मिन्न हाम्ले पसिना नपोखी ।।
बिचमा छोडी निर्माण बाटो मोडूँ म कसरी !
अँधेरी रात जूनको प्रित देखूँ म कसरी !!

काडामा टेकी फूलको कथा लेखूँ म कसरी !
अँधेरी रात जूनको प्रित देखूँ म कसरी !!

गजल-

- आचार्य प्रभा
नजिक आउँदा दिलको कुरा साट्न मन थियो
खुशीको प्रहर उसैको साथ काट्न मन थियो ।

क्षणिक भेटमा मनको गाँठो फुक्न नपाएनी
मायाको डोरीले कसिलो गरि बाट्न मन थियो ।

घुर्काको मुहार हेरौँला भन्ने मिठो आशा बोकी
रिसाको उसले हेर्न नै पनि ढाँट्न मन थियो ।

मिलन बिछोड लेखनी रैछ भोग्नु पर्छ आखिर
बादल भएर उसैको सामु फाट्न मन थियो ।

जीवन आखिर बगेर जाने खोला जस्तै रैछ
उसैको जीवन सजाउँ भनि आँट्न मन थियो ।

मिलन बिछोड लेखनी रैछ भोग्नु पर्छ आखिर
बादल भएर उसैको सामु फाट्न मन थियो ।

गजल - प्यासी मन

किरण टी लिम्बु

मुटु भित्र धड्कनमा तिमीलाई नै पाई रहेँ,
साँचो माया नपाए नि तिमीलाई नै चाही रहेँ ।।

सम्झनाको तरेलीमा यादहरु बगी आउँदा,
तिम्रै नाम परेलीमा गीत लेखी गाइ रहेँ,

लालायित आँखा भित्र आशा सबै मरे पनि,
तिम्रै यादमा बाँची र'ने वाचा-कसम् खाई रहेँ ।।

तिम्रो मनमा कालो दाग जुनमा झैँ लागे पनि,
बिहानीको शीत जस्तै चोखो माया लाइ रहेँ ।।

पिरतीको घाम डुब्दा साँझ पख एकान्तमा,
आशा-दीप किरण बनी तिम्रै मनमा छाई रहेँ ।।

योद्दा -

म,
यस्तो योद्दा
निडर अनि साहसिलो
कसैसंग नझुक्ने बन्न जादैछु !!

मेरो,
त्यो आर्तनाद
भूकम्पमय साहसले थर्किएर
ज्वालामुखी बिष्फोट हुन लाग्दैछ !!

त्यो,
सिंहदरवारको सभा
कोठाको भित्ताहरु हल्लीएर
जगसम्म सबै चर्कदै गएकोछ !!

मेरो,
त्यो भूकम्पमय
उद्घोष, हामी नेपाली
सबैको उद्घोष भएर उठ्दैछ !!

हाम्रो,
कलमी लेखन
साथै वैचारिक हुंकारले
जनताहरुलाई सचेत गराउनु पर्छ !!

हाम्रो,
मातृभूमि नेपाललाई
लेन्डुप दोर्जेहरुबाट जोगाउन
संगठित एकजुट हुनै पर्छ !!

''किनकी म कवितामा जीवन लेख्छु''

म हाँसो लेख्छु,
म आँशु लेख्छु
म खुशी लेख्छु,
अनी पिडा लेख्छु
म जन्म लेख्छु
र,
मृत्‍यु लेख्छु
किनकी
म कवितामा जीवन लेख्छु
बिश्वास लेख्छु,
घात लेख्छु
मिलन अनी
बिछोड्का श्रिन्खला लेख्छु
प्रेम लेख्छु,
घ्रिणा लेख्छु
किनकी,
म कवितामा जीवन लेख्छु
योबन कोर्छु,
योबनका उन्माद उतार्छु

- गजल

पानी बिना खडेरीको खोला भाछ मान्छे
बन्द सिसी चिसो कोलाकोला भाछ मान्छे ।।

कस्ले काँ पो फुटाउँछ हिर्काउँछ कता
टम्म पानी भरिएको लोला भाछ मान्छे ।।

सुख खस्छ दु:ख पस्छ हाँसो तलै बस्छ
पुच्छारमा उध्रीएको झोला भाछ मान्छे ।।

जसो तसो बाँचे पनि भित्र साह्रै दुख्छ
सुक्दा सुक्दा सुक्दा एकै तोला भाछ मान्छे ।।

...

??????????अभाबले मान्छे सुकेर साचै एकै तोला पनि हुन्छन रे .......

- गज़ल

पैलो भेट्मै तिम्रो नजर आँखै भरी टाँगी रह्यो |
पहिलेकै चिना जानी, होकी जस्तो लागी रह्यो |

तड्पिएर मुटु पोली भित्र भित्रै दुख्न थाल्यो
रातै भरी आँखाहरु, त्यसै त्यसै जागी रह्यो ||

थाहा छैन किन कुन्नि यस्तो भयो अन्जानमै
लर्बराइ खुट्टाहरु जता ततै भागी रह्यो ||

जिन्दगीमा साथ दिन्छु भन्ने धेरै धेरै थिए
तर किन हृदयले तिमी मात्रै माँगी रह्यो ||

रात बित्छ निन्द्रा छैन दिन बित्छ भोक छैन
भित्र भित्रै कुरा खेली मन्ले सिमाँ नाँगी रह्यो ||

कहाँ जाउँ कसो गरी कहाँ देखुँ कहाँ भेटुँ
टोलाएर मन्ले काम धन्दा नै पो त्यागि रह्यो ||

- गीत

- मधुश्री
बिहानीमा खुशी फुल्यो लाली चढी डाली झुल्यो ।
कालरात्री हट्यो फेरी मिलनको बाटो खुल्यो ।।

सँगै यात्रा गर्ने यात्री गोरेटोमा भेटेपछि ।
अन्जान र असहज मित्रताले मेटेपछि ।।

दोबाटोको डर हट्यो आपसमा आशा डुल्यो ।
बिहानीमा खुशी फुल्यो लाली चढी डाली झुल्यो ।

प्राप्त धेरै हुनु थियो प्राण भर्नु ठूलो भयो ।
पूर्व लाली चुम्नु थियो साँगु हाल्नु ठूलो भयो ।।

भत्किएको किनारामा बिश्वासको आड चुल्यो ।
कालरात्री हट्यो फेरी मिलनको बाटो खुल्यो ।।

- देश प्रेमी

-किरण

आज नेपालको लोकतान्त्रिक गणतन्त्र दिवसको महान सुअवसरमा मातृभूमी प्रति अथाह माया,आस्था र स्रद्धा ब्ययक्त गर्दै सुशान्तिको कामना सहित, देशलाई परिवर्तशील नयाँ नेपालको मुहार फेर्ने सपनालाई साकार पार्नको लागी जन-आन्दोलनको क्रममा शहादत प्राप्त गर्नु हुने उनै ज्ञात-अज्ञात शहिदहरु प्रति सम्मान ब्य्क्त गर्दै यी शब्दोपहारको समर्पण !!! ..........................

.................................................................................

नेपाल् आमा घायल् हुँदा सबले सेवा गरौँ अब,
देश प्रेमी बन्न हामी सबै लागि परौं अब ||

अढाई करोड् नेपालीको निम्जो आँट्लाई जगाएर,
निर्धो शुन्य मुटु भित्र तातो रगत भरौं अब ||

अशान्तिको कालो बादल् देशभरी मडारिंदा,
सुशान्तिको किरणहरु चारै तिर छरौं अब ||

वीर-भूमि, वीरको सन्तान् संसार मै नाम हाम्रो,
शान हाम्रो वीरताको वीर कै नाम दरौँ अब ||

खुकुरीको धार माथी ज्यान हाम्रो बाजी राखी,
हाँसी-हाँसी ज्यान फाली सबको मन हरौँ अब ||

देशको लागी मरी मेट्न कोहि नडरौँ न अब,
जन्मे पछि मर्नै पर्दा देश कै लागि मरौं अब ||

शब्दकोष र शब्दहरु-

-टंक सम्बाहाम्फे
शब्दहरु
शब्दकोशको
पर्खाल नाघेर बाहिरिएका छन्
जुन शब्दहरु युगंौंदेिख
कैदी थिए शब्दकोशमा
तिनै शब्दहरुले
आज स्वतन्त्रताको प्वाँख
फैलाएका छन्
त्यसैले ती शब्दहरु
यत्रतत्र सर्वत्र
बोल्न थालिएका छन्
लेख्न थालिएका छन्
सुन्न थालिएका छन्
भेट्न थालिएका छन्
र त्यसका गहन अर्थहरु
खोज्न थालिएका छन्
शब्दकोशमा मात्र सीमित रहेका
शब्दहरु
आज ब्यूँझेर उठेका छन्
आज जुर्मुराएर हिँडेका छन्
र सशक्त आवाजमा
रुपान्तरित भएका छन्
तिनै शब्दहरु
नारामा घन्किन थालेका छन्
जुलुसमा लम्किन थालेका छन्
यसरी शब्दहरुको सामुहिक आवाजले
शासक हडबढाएको छ
सरकार धर्मराएको छ
किनकि शब्दहरु शब्दकोशबाट
विद्रोहको घोडा चढेर
उन्मुक्त भएका हुन्
सुनामी झैं शक्तिशाली
छाल बनेका हुन्
पुराना शब्दहरु खिया परेर
अहिले बेअर्थका भएका छन्
र ती शब्दहरुको परिभाषा
नलाग्ने भएको छ
शब्दकोशमा उपेक्षित शब्दहरु
शब्दकोशमा अपहेलित शब्दहरु
आफ्नो आत्मसम्मानका लािग
आफ्नो पहिचानका लािग
नयाँ युगमा नयाँ शब्दहरु
नयाँ रुपर· र नयाँ अर्थमा
नयाँ परिभाषामा
आदिम शब्दकोशको चौघेरा नाघेर
अस्तित्वमा आएका छन्
त्यसैले अब शब्दहरु
साच्चैका शब्द भएर बाँच्ने छन्
किनकि नयाँ परिस्थितिका शब्दहरुले
पुरानै शब्दकोशमा रहन
कुनै बाध्यता छैन
शब्दहरु शब्दबाट जुटेका छन्
शब्दहरु शब्दबाट उठेका छन्
किनकि नयाँ शब्दहरु
बहुल भएर जन्मिएका छन्
त्यसैले नयाँ शब्दहरु
पुरानो शब्दकोशबाट बाहिरिएका हुन्
नयाँ शब्दहरुलाई
नयाँ परिवेश चाहिएको छ
नयाँ शब्दकोश चाहिएको छ
यसर्थ नयाँ शब्दहरु
पुरानो शब्दकोशको अलावा
नयाँ शब्दकोशको निर्माणमा
जुटेका छन्
किनभने पुरानो शब्दकोशमा
नया ँ शब्दहरुका े अथ ्र र परिभाषा हदँु नै

गजल,

-उपेक्षित पूजा

जति पियो उति नशा बोतलको पानी साथी
पिउँछु आज नभन है यसले गर्छ हानी साथी ।।

नशा हो यो पिउनु हुन्न भन्ने कति आए गए
पिउन मन लाग्छ झनै आफैँ जानी जानी साथी ।।

बैँसले त हुँदै हैन मातेको म नसाले हो
नशाभित्र दु:ख भुल्न व्यर्थ धूवाँ तानी साथी ।।

होश छैन आज मेरो बेहोसीमा ढलेकी छु
बेहोसी मै पनि आएँ तिम्रो माया छानी साथी ।।

आँधीसरि उर्लिरन्छन् मभित्रका रहरहरु
बन्न मन लाग्छ मलाई ज्ञानी, गुनी, दानी साथी ।।

Sunday, September 5, 2010

Panchthar District

Village Development Committees (VDCs)

No comments:

Post a Comment

श्रिङ्गारिक गजल -

साङ्केतिक कविता -१५ माकुराहरु

पारीजात-

गजल ... त्यो रात

कविता :- एउटा असहज यात्रा तिम्रो र मेरो

म कलम हुँ...कविता

(कबिता) "च्यातिएको परिभाषा"

-आचार्य प्रभा

(कबिता ) "दुर्लभ चस्माहरु "

भ्यालेन्टाइन डे (प्रेम दिवस) कविता

गीत

उपहार..

बालापनको रहररुपी गजल...

क्षणिक माया...

--फुल को गुनासो ईश्वरलाई--

देश हाँक्नेहरुप्रतीको पीडादायी गजल

दाहिनेशक्ती

कविता

"गजल"

बाँदर

"गजल"

पश्चिम क्षितिजबाट...

कविता-

गजल

कविता... होसियार !

कविता

गजल "

आत्म उद्घोष

गजल

"गीत"-सगरमाथा शिरको ताज ...)

गित-

गीत

कबिता

कबिता

गीत

गीत-

गजल

-गजल

"गीत"

गजल

timilai

गजल

NEVER GIVE UP...

~गीत~ जूनमा भेटुँला

-अडिग मास्तिष्क

गीत-

गीत-

गजल-

गजल - प्यासी मन

योद्दा -

''किनकी म कवितामा जीवन लेख्छु''

- गजल

- गज़ल

- गीत

- देश प्रेमी

शब्दकोष र शब्दहरु-

गजल,

About Me

साथीहरु

art...

Blog Archive

Followers